Знаёмячыся з жыхарамі гэтай вёскі, разумееш: нездарма спрадвеку славілася яна сваімі мастакамі, ткачыхамі, вышывальшчыцамі, спевакамі. Не магу не пагадзіцца з калегам, які параўнаў яе па духоўнай атмасферы з унікальнай Веткай.
Найперш мы пабывалі ў цэнтры ткацтва, які адкрыты ў 2014 годзе па праграме ПРААН. Гутарылі з сапраўднай яго гаспадыняй – дэпутатам Нісімкавіцкага сельсавета Людмілай Міхалкоўскай. Людміла Мікалаеўна ў свой час завочна скончыла Магілёўскі каледж мастацтваў і ўжо 15 гадоў працуе тут загадчыцай клуба.
Яна прадставіла нам сапраўдныя скарбы вёскі – узоры тканых дываноў, посцілак, накідак, якія здавён і ў бытнасць філіяла Чачэрскай фабрыкі мастацкіх вырабаў ткалі бабіцкія жанчыны. А яшчэ ўнікальныя ручнікі, што засталіся дочкам, унучкам ад бабуль, матуль, як узор: сваё шануйце, роднае, услаўляйце сваёй працай! Ці не таму ў цэнтры ткацтва такая прыцягальная для наведвальнікаў аўра? На станках тут праводзяць майстар-класы. Працуе і аматарскае аб’яднанне «Бабуліны пачастункі», дзе дзятва і дарослыя могуць паспытаць сябе ў прыгатаванні нашай нацыянальнай стравы – дранікаў. Пакой, дзе кухараць госці і гаспадыня, радуе і сваім ганчарным посудам: міскамі, гаршкамі, глечыкамі, што суседнічаюць з сучаснай бытавой тэхнікай. Ёсць і арыгінальна аформленая стылізаванай старадаўняй мэбляй гасцёўня, дзе ладзяць святы, юбілеі і нават вяселлі.
– Каб жа не гэта пандэмія, не было б бязлюдна і цяпер! – падзялілася кіраўнік. – Прыязджаюць да нас школьнікі і настаўнікі з Гомеля, з раёнаў вобласці, расіян багата і нават прадстаўнікі замежжа: італьянцы, швейцарцы, аўстрыякі.
А вось у пакоі «Беларуская хата» на куце, дзе вісяць абразы, мы пабачылі старадаўнюю ікону святога Міколы. «Мабыць, гэта і ёсць узор творчасці нашых слынных братоў Гераковых, бабіцкі стыль напісання. Іконы гэтых вясковых мастакоў шырока прадстаўлены ў ратушы ў Чачэрску. У студзені 2014 года выстаўляліся ў Мінску, у Дзяржаўным мастацкім музеі».
З гісторыі вёскі
Вядома яна з пачатку XVI стагоддзя як паселішча на памежжы ВКЛ і Маскоўскай дзяржавы. У 1704 годзе ўжо ў інвентары Чачэрскага стараства, а ў 1772-м – у складзе Расійскай імперыі. 112 двароў было тут у 1848 годзе. Два ветракі, хлебазапасны магазін – у 1886-м. Вёска славілася майстрамі жывапісу Гераковымі. Яшчэ займаліся рознымі промысламі і рыбалоўствам. 232 двары, 1528 жыхароў у 1897 годзе. Працавалі царкоўнапрыходская школа, 5 ветракоў, дзве кузні, крупадзёрка, дзве маслабойні, карчма, крама. У 1907 годзе Бабічы ўжо ў Пакоцкай воласці Гомельскага павета Магілёўскай губерніі. Працяглы час сваёй гісторыі вёска была цэнтрам аднайменнага сельсавета Свяцілавіцкага раёна, уваходзіла то ў Чачэрскую, то ў Гомельскую акругу. У 1930-м тут стварылі калгас «Ленінскі шлях». Быў вадзяны млын, ваўначоска, вятрак, крупарушка, кузня. З 20 лютага 1938 года – у складзе Гомельскай вобласці.
У перадваенным 1940 годзе ў Бабічах пражывалі 917 чалавек. 121 вясковец загінуў на франтах Вялікай Айчыннай. У 1959-м тут 892 жыхары. Землі былі ў складзе саўгаса «Нісімкавічы». У 2004 годзе ў вёсцы 499 чалавек. Зараз – 300. Гэта тэрыторыя ў складзе сельгаспрадпрыемства «Звезда». Займаюцца жывёлагадоўляй.
Традыцыйна ў вёсцы бытаваў перанос свячы. І зараз дзве – калядная і велікодная свечкі – захоўваюцца ў хатах вяскоўцаў. 19 жніўня тут здавён праводзяць свята «Плыні Чачэршчыны».
Калядная свяча ў Валянціны Радзькоўскай, ураджэнкі з Усошнага. 30 гадоў ужо!
– Я замуж сюды прыйшла. Аляксандр мой трактарыстам працаваў. Захварэў. Плашэй і плашэй яму... Цяпер вось адна, як гарошына, засталася. Нядаўна памёр у 64-гадовым узросце! – скрушна паведаміла нам ветэран працы. – А я даяркай 33 гады на ферме дзень у дзень! Нядаўна ўпала з вышак дома, моцна ўдарылася, твар пашкодзіла. Сын адвядае, заязджае, але ж у яго гаспадарка свая вялікая: каровы, куры, свінні.
Маналог Аляксандры Міхалкоўскай, 1925 года нараджэння, старэйшай жыхаркі вёскі:
– Нас шасцёра ў бацькоў было на тутэйшым глухаўскім пасёлку Малінаўка. Да вайны я на нарыхтоўцы торфу працавала ў Касцюкоўцы, 20-кілаграмовыя пліткі ўскідвала на машыну.
Бацьку на вайну забралі. А мяне – у Германію з моладдзю вывезлі. Не вярнуўся бацька з вайны, як бы пад Рэчкамі загінуў, казалі. Мяне ж ой як далёка ў Нямеччыну завезлі. Трапіла я, брахаць не буду, не ў гора. Жыла ў старых у дзеравеньцы. Тэй гаспадар быў там старастам. Жонка яго – нямая. Дзве дачкі ў іх. Рабіла я з рання да цямна. Усё: мыла, садзіла, палола грады, абеды дапамагала рыхтаваць. Брахаць не буду: елі за адным сталом. Чатыры гады там пражыла. У канцы мяне абмянялі на другую дзяўчыну ў другую вёску, аднак прыйшоў ранейшы гаспадар і забраў назад, бо цаніў як работніцу.
Аляксандра Міхалкоўская ў Вялікую Айчынную 4 гады пражыла ў Германіі
У той мясцовасці нас шасцёра было такіх. Дазвалялі вольна хадзіць, дзе хочаш. Нават гаварыць па-іхняму крыху навучыліся. На вечарынах бывалі. А як амерыканцы вызвалілі, гаспадар казаў: «Не спяшайся дадому, яшчэ будзеш у лагеры сядзець». Так і аказалася. Дапросы здымалі: «Як ты сюды папала, ці ўвесь час тут была?» А я ў адказ: «Мяне сілай узялі. Не было каму заступіцца. Што мне, вешацца было, ці што?»
Помніцца, як плакала бабуля Марфа, бацькава маці, калі я вярнулася: «Маладзец, унучачка, што ты выжыла». Землякі дзвіліся, што здолела дабрацца з чужбіны, ды і добра выглядала. Потым я пайшла замуж за ўдаўца ў Бабічы, на шасцёра дзяцей ад першага шлюбу. Характар няпросты, усё каб па яго было. Двойчы сыходзіла, прыязджаў і забіраў назад. Меншаму хлопчыку, Іваньку, як я сюды прыйшла, было ўсяго паўтара годзікі, яшчэ не хадзіў... Учора ён прыязджаў да мяне з Гомеля, начаваў. Робіць на кірмашы. Выгадавала ўсіх. Два пажары хаты перажылі, два разы будаваліся. Цяпер гэты дом вялікі для мяне адной...
На вуліцы імя Філіпенкі не маглі абмінуць сядзібу Веры і Васіля Цепляковых. Гаспадыня – майстра вышыўкі, а яшчэ вельмі хораша спявае, з’яўляецца салісткай вядомага далёка ад Бабічаў народнага ансамбля «Лёс». Жанчына шчодра сыпанула нам прыпеўкамі:
Я забіла кабана,
Дзеці ўсё грузіліся...
Слава Богу, пад сталом
Вуха й хвост забыліся!
Актуальная замалёўка з жыцця маці сённяшняй вёскі, што і казаць! Пэўна і назва Бабічаў пайшла ад бабуль, ад (хоць і грубавата гучыць) баб! Як жа без нас?
Людміла Мудракова 20 год ткала дываны, зараз вучыць моладзь
Валянціна Радзькоўская: «Свяча застанецца ў мяне»
