Марыя і Мікалай Чорныя з сынамі
Сяргей і Юрый – палкоўнікі, абодва навукоўцы. Старэйшы аддае свой вопыт і веды Узброеным Сілам Расійскай Федэрацыі. Сярэдні ўмацоўвае абароназдольнасць нашай краіны. Таксама інжынерную, толькі не вайсковую, а мірную спецыяльнасць атрымаў і малодшы Аляксандр.
«Такімі Ўдаліся»
– Якое жыццё пасля вайны было, – Марыя Мікалаеўна ўзгадвае сваё напаўгалоднае дзяцінства ў вёсцы Вязаў Лес, што на Жыткаўшчыне. – Шэсць год я хадзіла праз лес у Людзяневіцкую школу, баронячыся зімой ад ваўкоў запаленымі факеламі. А калі атрымала атэстат, вучыцца далей не адпусціла калгаснае начальства: адправілі пасвіць цялят. На працу загадалі выходзіць назаўтра пасля выпускнога. За тое, што не паслухалася, бацьку далі штраф – адмінусавалі 15 працадзён, такі час строгі быў.
Толькі Маша Калпачук усё ж спраўдзіла сваё жаданне, стала дыпламаваным спецыялістам. Пасля Гомельскага саўгаса-тэхнікума маладога бухгалтара накіравалі ў Чарацянку, што побач з Жыткавічамі, дзе месціўся цэнтр калгаса імя Куйбышава. Неўзабаве дзяўчына пазнаёмілася з Мікалаем. Праз пэўны час, перавёўшыся ў тураўскі калгас «Новае жыццё», Марыя Мікалаеўна падпісвала службовыя дакументы ўжо новым прозвішчам – Чорная, а віць сямейнае гняздо стала ў мужавай хаце.
– Першыя 26 маіх гадоў прайшлі пад адным дахам са свякрухай, – успамінае добрым словам другую маці субяседніца. – Дэкрэтны водпуск тады давалі ўсяго на пару месяцаў. Яна і дапамагала хлопцаў нашых гадаваць, з маленства прывівала ім дысцыпліну і самастойнасць.
Пакуль мы з мужам (ён загадваў фермай, а потым быў інжынерам па ахове працы) прыйдзем дадому, дзеці па гаспадарцы ўправяцца і ўрокі зробяць. Іх не трэба было падганяць, слоў «не буду» і «не хачу» не гаварылі. Разам з вучобай хапала часу на спорт і танцы ў ансамблі «Прыпяць», двое да таго ж хадзілі яшчэ ў музычную школу.
У голасе маці адчуваецца гонар за сыноў. Між тым іх выхаванне і поспехі жанчына ў свае заслугі не запісвае, «проста такімі ўдаліся», дадаючы, што галоўным аўтарытэтам для юнакоў заўсёды заставаўся бацька. Слова яго было законам. Мікалая Якаўлевіча не стала дзевяць гадоў таму…
У Марыі Мікалаеўны тры сыны і тры дачушкі-нявесткі
Палкоўнік расійскай арміі
У Смаленскае зенітна-ракетнае вучылішча (цяпер акадэмія) Сяргей паступіў пад уплывам свайго настаўніка пачатковай ваеннай падрыхтоўкі, франтавіка Аляксандра Фешчанкі. Адслужыўшы ў розных рэгіёнах СССР і за мяжой (у Венгрыі і Таджыкістане), старэйшы сын Марыі Мікалаеўны на выдатна скончыў спачатку Ваенную акадэмію супрацьпаветранай абароны Узброеных Сіл Расіі, а потым Акадэмію дзяржслужбы пры прэзідэнце Расійскай Федэрацыі. У сямейным архіве захаваўся фотаздымак, на якім дыплом тураўчаніну ўручае Дзмітрый Мядзведзеў.
У Смаленскае зенітна-ракетнае вучылішча (цяпер акадэмія) Сяргей паступіў пад уплывам свайго настаўніка пачатковай ваеннай падрыхтоўкі, франтавіка Аляксандра Фешчанкі. Адслужыўшы ў розных рэгіёнах СССР і за мяжой (у Венгрыі і Таджыкістане), старэйшы сын Марыі Мікалаеўны на выдатна скончыў спачатку Ваенную акадэмію супрацьпаветранай абароны Узброеных Сіл Расіі, а потым Акадэмію дзяржслужбы пры прэзідэнце Расійскай Федэрацыі. У сямейным архіве захаваўся фотаздымак, на якім дыплом тураўчаніну ўручае Дзмітрый Мядзведзеў.
Зараз палкоўнік Чорны ўзначальвае аддзел навукова-даследчага цэнтра сваёй альма-матэр – Смаленскай ваеннай акадэміі. Кандыдат тэхнічных навук, прафесар, член Акадэміі ваенных навук, Сяргей Мікалаевіч – аўтар 110 навуковых прац і артыкулаў, удзельнічаў у 34 профільных навукова-даследчых праектах, мае баявыя і ведамасныя медалі, удастоены Падзячнага ліста прэзідэнта.
Юрын «Паланэз»
Брат-трэцякурснік стаў прыкладам для сярэдняга Чорнага, калі таму прыйшла пара выбіраць прафесію.
– Школу Юрый скончыў з сярэбраным медалём, толькі нарматывы трэба было здаць, – расказвае сямейную гісторыю маці. – Выкладчык запытаўся, за што чацвёрка. «Почырк у мяне дрэнны, але ж і Ленін неразборліва пісаў», – не разгубіўся сын.
Затое з дакладнымі навукамі ў яго ўсё атрымалася. Пасля Смаленска малады чалавек служыў у зенітна-ракетных войсках, а праз пэўны час атрымаў чырвоны дыплом камандна-штабнога факультэта Беларускай ваеннай акадэміі. Начальнік установы пісаў бацькам: «Валодаючы вострым розумам, сваёй мэтанакіраванасцю і настойлівасцю, зайздросным працалюбствам, ваш сын змог дасягнуць у сваім узросце такога рубяжа, які не кожнаму равесніку па плячы… Толькі ў добрай і моцнай сям’і могуць вырасці такія дзеці».
З братам Юрый Мікалаевіч калега, таксама стаў кандыдатам тэхнічных навук, мае больш за 60 навуковых прац, напісаў некалькі вучэбных дапаможнікаў у галіне аператыўнага майстэрства і тактыкі прымянення войскаў супрацьпаветранай абароны. Палкоўнік Чорны звольніўся ў запас, але з арміяй не развітаўся. Працуе намеснікам галоўнага канструктара завода дакладнай электрамеханікі. Наш зямляк мае непасрэднае дачыненне да стварэння і выпрабавання 16 найноўшых узораў узбраення. Яго ўклад у распрацоўку вядомага ракетнага комплексу «Паланэз» адзначаны Ганаровай граматай Савета Міністраў Беларусі. І гэта не адзіная ўзнагарода вучонага-практыка.
Трэці сын і дачушкі
На фоне братоў поспехі Аляксандра падаюцца не такімі маштабнымі, але і ён дасягнуў пэўных жыццёвых вышынь. Маці хацела бачыць яго настаўнікам, хлопец жа выбраў іншы шлях. Біяграфія Чорнага-малодшага ўмяшчае тэрміновую службу, работу механізатарам у тураўскім калгасе, вучобу ў Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце. Па адукацыі Юрый Мікалаевіч інжынер-механік. Зараз заняты ў прадпрымальніцтве, мае будаўнічы бізнес, жыве ў Гомелі.
Сыны Марыі Мікалаеўны заўсёды сябравалі. Не губляюць роднасных сувязей і зараз.
– Ведаеце, мы з мужам вельмі хацелі дзяўчынку, Наташу, – прызнаецца на развітанне гераіня аповеда. – Калі хлопцы жаніліся, у нас з’явіліся тры дачушкі-нявесткі: Таня, Люда і… Наташа.
Просьбу сужэнцаў аб дзяўчынках нябёсы спаўна выканалі ў наступным пакаленні, паслаўшы аж трох выдатных унучак. Жаночую кампанію разбавіў адзіны ўнук Дзмітрый, які пасля заканчэння фізфака БДУ праходзіць службу ў войску.